Er zijn twee momenten per jaar dat mensen meer dan gemiddeld besluiten om te stoppen met roken: het begin van het jaar en de maand die sinds enkele jaren ‘Stoptober’ heet. Maar hoe kan een zelfzorgretailer zijn klanten daarbij helpen? Wij spraken met drie mensen die er hun werk van hebben gemaakt.
Al 27 jaar lang helpt Henk van Haren, directeur van Quitcare, mensen in Nederland om te stoppen met roken. Hoewel hijzelf nooit rookte, noemt hij zichzelf toch ervaringsdeskundige – van de sociale gevolgen van roken: “Mijn ouders hadden een bedrijf aan huis waar chauffeurs en vertegenwoordigers altijd kwamen koffiedrinken en roken. In die tijd stonden er nog glazen met sigaretten op tafel, en men dacht niet dat roken zo slecht voor je gezondheid was. Behalve ikzelf rookte iedereen in ons gezin, en ook mijn vriendin: wel drie pakjes per dag. Aan de ene kant vond ik dat roken echt niet kunnen, aan de andere kant herinner ik me wel de gezelligheid en de warmte in ons gezin. Dus ik ken beide kanten van de medaille.”
Teamlead communicatie Dominique Paulissen werkt anderhalf jaar voor Quitcare en heeft een opleiding met het specialisme gezondheidscommunicatie achter de rug. “Daarbij draait het niet om mensen ervan te overtuigen om iets te kopen, maar om hun gedrag positief te beïnvloeden. Daarmee kan ik mensen helpen om gezonder te leven.”
Dat is ook de drive van psycholoog Carl Simons.
“Ik werkte voorheen voor Stivoro, en ben na mijn pensionering actief gebleven, ditmaal als voorzitter van de Stichting Stop Bewust.”
Herkenbaar
Simons zegt dat je onder de mensen die de winkel in komen de rokers vaak al kunt herkennen: “In de regel is hun huidskleur valer en grijzer, vaak wat rimpeliger, vooral rond de mond. Shag-rokers herken je aan de bruine vingers, als niet-roker rúik je het ook. Van die rimpels raak je niet af als je stopt, wel krijg je weer een gezondere huidskleur.”
Iemand die wil stoppen met roken: wat voor soort consument is dat?
“Met name de oudere consumenten zoeken ondersteuning: jongere consumenten besluiten meestal om eerst op eigen kracht te stoppen. Vaak lukt dat niet, want de gemiddelde roker heeft zes tot zeven pogingen nodig om écht te stoppen. Het zijn de mensen tussen 40 en 65 jaar waarvan de slagingskans het hoogst is, weten wij.”
En jongeren? Er is nu een hausse aan jongeren die via vapen aan het roken gaan…
“Aan de ene kant zijn jongeren meer bezig met een gezondere levensstijl: ze eten vaker vegetarisch, zijn begaan met het milieu en gaan ook meer naar een sportschool”, zegt Paulissen. “Aan de andere kant komen ze meer in aanraking met drugs, en er is een sterke sociale groepsdruk. Er zijn veel gelegenheids- rokers, vooral bij feestjes en tijdens festivals. Vapen is dan vaak een eerste opstapje naar een tabaksverslaving.”
“Heel belangrijk: elke roker is verschillend”, vult Simons aan. “Dat heeft te maken met de mate van verslaving, maar roken is ook een gewoonte én een manier om moeilijke momenten of omstandigheden mee door te komen.”
Motivatie
“Wie wil stoppen is daar onbewust vaak al een jaar mee bezig, maar zet dan de stap: nou ga ik het doen”, zegt Paulissen. “Ze nemen dat besluit vaak als bijvoorbeeld iemand uit hun omgeving wat overkomt.” “De meeste rokers beseffen dat roken niet meer de norm is”, zegt Simons. “Twintig jaar geleden wisten ze echt niet dat ze verslaafd waren. Nu willen mensen gezond blijven. Vaak stoppen (toekomstige) ouders en grootouders als er kinderen op komst zijn, of als de kinderen op een leeftijd komen dat ze zouden willen gaan roken. Maar het kan ook zijn omdat het teveel geld kost.”
Wat zijn de voorwaarden om te kúnnen stoppen?
“Het gaat om een intrinsieke motivatie”, zegt Van Haren: “Je moet vanuit jezelf willen stoppen, niet onder druk van anderen. Het gaat er dus om dat jijzelf erin gelooft.”
Mogelijkheden
Welke mogelijkheden zijn er om te stoppen?
“Je kunt de verslaving bestrijden met verschillende hulpmiddelen, zoals medicatie of nicotinevervangers”, zegt Simons. “Een pleister geeft de hele dag nicotine af, zodat je de nicotine-afhan- kelijkheid kunt afbouwen. Een kauwgum helpt je om een piek in de aandrang tot roken tegen te gaan. Stevige rokers raden we dus meestal een pleister aan, iemand die minder verslaafd is, een kauwgum.
Als je echt érg verslaafd bent, dan kun je pleister en kauwgum combineren. Roken is ook een gewoonte en een manier om moeilijke momenten of omstandigheden mee door te komen. Wil je een gewoonte afleren, dan kun je daar ook een boek voor kopen.”
“We zien wel dat als je pleisters of kauwgum geprobeerd hebt en het is niet gelukt, dan probeer je wat anders”, zegt Van Haren. “Het gaat er dus om variatie aan te bieden in de mogelijkheden om te stoppen met roken. Kijk dus goed naar je assortiment, en maak de drempel zo laag mogelijk.”
Vertrouwen schenken
En wat kan hierin de rol van een zelfzorgretailer zijn?
“Stoppen met roken is voor de meeste mensen een angstig avontuur, en een goed advies is de sleutel tot succes”, zegt Van Haren. “Jij kunt je klant meer vertrouwen geven. Ze vinden het fijn als dat je een onafhankelijke persoon bent, want iemand uit hun privésfeer kan over hen oordelen. Er zijn mogelijkheden tot begeleiding door een huisarts of een stoppen-met-roken-coach, maar sommige mensen hebben hier geen behoefte aan. Dan is een advies van een drogist een goede, laagdrempelige oplossing.”
“Je moet je je daar wel goed in verdiepen”, vindt Paulissen. “Een roker wordt niet graag aangesproken op zijn rookgedrag, dus de manier waarop je de roker benadert is heel belangrijk.”
“ In je gesprek kun je sowieso vragen of ze aan stoppen denken, en hoeveel sigaretten ze per dag roken”, zegt Simons. “Als je meer dan tien sigaretten per dag rookt, is er sprake van lichamelijke afhankelijkheid – dus verslaving. Zware rokers zijn mensen die meer dan twintig sigaretten per dag roken. Vraag ook of ze al eerder geprobeerd hebben om te stoppen. Meestal is dat wel zo. Maar mensen zien het hulpmiddel vaak als een wondermiddel. Het beste advies dat je als zelfzorgretailer aan een roker kunt geven is: neem een weloverwogen besluit, maar maak het jezelf niet te moeilijk. Beter is het om het stapje voor stapje te doen. Zeg niet: ‘Vanaf vandaag rook ik nooit meer’, maar: vandaag rook ik niet’. Accepteer dat er een heftige periode komt, en al is die na een week of drie voorbij, er zullen altijd moeilijke momenten zijn waarop je een sigaret wilt opsteken.”
