Al jarenlang probeert de watersector zoveel mogelijk afvalstoffen uit het water te filteren. Niet alleen is dat beter voor het milieu, maar vaak zijn dergelijke stoffen – met fosfaat voorop – ook weer opnieuw te gebruiken.
Daarover hield enige tijd geleden het Waterschap Drents Overijsselse Delta (WDODelta) een lezing voor een groep Meppelse huisartsen en apotheken. En die waren onder de indruk, vertelt huisarts Sebastiaan Dam: ”We wisten niet dat er zoveel medicijnen in het afvalwater – en dus het milieu – terechtkomen. Een van die boosdoeners is diclofenac. Daarvan is bekend dat het slecht uit het rioolwater kan worden verwijderd. Als deze medicijnresten in het buitenwater terechtkomen, hebben ze negatieve effecten op het waterleven: er kan weefselbeschadiging aan lever, nieren en kieuwen van vissen ontstaan.”
Op basis van de presentatie van WDODelta besloten de huisartsen en apotheken van Meppel per 1 mei een proef te starten: onder de titel ‘Brongerichte aanpak medicijnresten Meppel’ vervangen zij voortaan het geneesmiddel diclofenac waar mogelijk door naproxen als milieuvriendelijker alternatief. ” Vanzelfsprekend wordt Naproxen niet voorgeschreven als de gebruiker er niet tegen kan of er niet op reageert. Maar er is niet voor niets voor deze twee medicijnen gekozen: diclofenac heeft meer contra-indicaties dan naproxen, is ook duurder en heeft een groter effect op het milieu. Maar in de meeste gevallen is diclofenac zonder problemen te vervangen door naproxen”, aldus Dam. ”Op deze manier wordt al bij het voorschrijven van geneesmiddelen rekening gehouden met de effecten ervan op het milieu. Daarnaast willen we bewustwording creëren bij zowel voorschrijvers als gebruikers van medicijnen.”
LAGERE CONCENTRATIES
Hoewel ook drogisterijen diclofenac en naproxen verkopen, doen zij niet mee aan de proef, zo blijkt uit een belrondje langs Meppelse drogisten. Dam: ”Dat we geen drogisten benaderd hebben, is geen bewuste keus geweest maar werd geboren uit de omstandigheden. We zijn gewoon met mensen uit de groep die bij de presentatie aanwezig was gestart. Heeft het succes, dan willen we het zeker uitbreiden. Het is echter wel zo dat de concentraties die in de drogisterij verkocht worden, beduidend lager zijn dan bij ons. Met andere woorden: er moet erg veel naproxen verkocht worden wil je het effect daarvan in het milieu terugzien. Vanwege de concentraties die bij voorgeschreven medicijnen gelden, is dat effect in ieder geval redelijk snel meetbaar. Als we een meetbaar verschil maken, kunnen we dit project verder uitbouwen. In ieder geval heeft het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu er al interesse voor getoond.”
INFORMATIE EN PRIKKELS
Waarvan akte: 10 mei jl. maakte het RIVM bekend te pleiten voor een geïntegreerde aanpak, waarbij de gezondheidszorg en milieusector zich bewuster worden van hun onderlinge verband. Hiervoor is de relatie tussen medicijngebruik en het milieu in kaart gebracht. Het volledige proces dat medicijnen doorlopen is gedetailleerd beschreven, en van daaruit worden mogelijke handelingsperspectieven aangereikt.
Het gaat grosso modo om informatie-uitwisseling door de hele medicijnketen heen en om financiële maatregelen. Zo kan informatie over milieuschade meegenomen worden bij de ontwikkeling van nieuwe medicijnen en kunnen zorgverleners en patiënten informatie over de schadelijkheid voor het milieu meenemen in hun keuze voor medicijnen. Als mogelijke financiële maatregel noteert het RIVM de optie om de kosten om medicijnresten uit het milieu te verwijderen, in de keten te verrekenen. Ook zou men met financiële prikkels kunnen worden gestimuleerd om ongebruikte middelen terug te brengen naar de apotheek. Het staat nog niet vast welke handelingsperspectief(/ven) darvan een optimale balans tussen gezondheid en milieu opleveren én haalbaar zijn. Wel valt op aan het bericht dat ook hier de drogisterijbranche niet met name genoemd wordt.
WRANG
Bernard Mauritz, directeur van Neprofarm
Dam spreekt zich uit als een voorstander van verdere samenwerking. ”We staan open voor overleg teneinde ook landelijk in de drogisterijen de verkoop van diclofenac terug te dringen.”
Maar Bernard Mauritz, directeur van Neprofarm, laat zich kritisch uit over het project. ”We vragen ons af of bij het vervangen van diclofenac door naproxen milieuargumenten op de voorgrond moeten staan. Want de bijwerkingen van beide producten zijn evident anders, dus je moet bij het voorschrijven ervan goed rekening houden met de gebruiker ervan. Die mag niet het slachtoffer worden van het streven naar een beter milieu. Dat milieuvoordeel geldt overigens veel minder voor de drogisterijen, juist omdat de doseringen daar veel lager zijn.”
Een beetje wrang in dit verhaal is wel dat de verkrijgbaarheid van diclofenac en naproxen een paar jaar geleden fors is beperkt: diclofenac 25 mg en naproxen 550 mg zijn in de drogisterij niet meer verkrijgbaar.”Van de sterktes die nog wel in de drogisterij verkrijgbaar zijn, geldt voor diclofenac 12,5mg een maximum dagdosering van zes tabletten, tegen drie tabletten naproxen 275 mg. De drogisterij verkoopt van naproxen dus een relatief sterkere variant dan van diclofenac. Moeten mensen zich straks vanwege het milieu verplicht voelen om over te stappen op een sterkere pijnstiller? Voor diclofenac geldt bovendien dat het ook nog in gelvorm beschikbaar is: mensen kiezen bewust voor die toedieningsvorm”, aldus Mauritz.
