Ik spreek jullie nu toe als collega-journalist. En om de zaken meteen duidelijk en helder te maken: natuurlijk heb ik een belang, ik ben misschien niet helemaal objectief. Maar dat maakt niet uit: dat zijn jullie ook niet. Waarom deze brief? Omdat ik als vakbroeder vragen stel bij jullie journalistieke aanpak.
De hele portee van jullie uitzending over melatoninegebruik was deze: melatonine kan makkelijk in verkeerde doses gebruikt worden, en daar moet de industrie wat aan doen. Als journalistiek haakje vind ik dat interessant en zeg ik: doe je best.
Maar laten we eens een stapje terug doen: waarom kwamen jullie tot dit item? Omdat de Inspectie van Gezondheidsdienst een rechtszaak verloor tegen de NPN. De IGZ wilde feitelijk melatoninegebruik aan banden leggen, de NPN vond dat de aangekondigde maatregelen van de IGZ te ver gaan. Voorgelegd aan de rechter stelde deze de NPN gelijk. De NPN dus, niet de IGZ!
Valkuil
De journalistieke vraag zou dus moeten zijn: waarom denk de IGZ dat er sprake is van misbruik, waarom besluit de rechter aan die argumenten geen gehoor te geven, en kunnen we consumenten dáárvan op de hoogte stellen? Maar dat was voor jullie, hoe zal ik ’t zeggen: te slaapverwekkend.
De uitzending maakte duidelijk dat jullie het standpunt hadden ingenomen dat de IGZ gelijk had en dat de ‘misstanden’ de ‘schuld’ waren van de industrie en de adviserende drogisten. Want dat is een valkuil waar journalisten makkelijk intuimelen: een probleemvraag formuleren en dat tot absoluten uitvergroten. Hier hadden jullie even de slaap uit de ogen moeten wrijven.
Saskia Geurts had in deze uitzending de altijd ondankbare taak om de industrie, die natuurlijk puur voor geld gaat en absoluut niet te vertrouwen is, te verdedigen. Zij deed dat admirabel.
Ook hier: puur journalistiek gesproken vind ik het geen verkeerd uitgangspunt om uit te gaan van de consument. Maar er is een verschil tussen het belang van de consument verdedigen en zomaar zwartwit de schuld bij de industrie neerleggen. Ik zie geen TAAK, maar wel een ROL voor de industrie om de consument over mogelijke neveneffecten van overmatig gebruik van melatonine te informeren. Maar dat kan ook met minder sensatie, en meer constructief. Gelukkig gaf Geurts aan dat de branche daar ook al druk mee bezig is. Maar het gaat niet aan om de branche verantwoordelijk te stellen voor het gedrag van de consument.
Steken onder water dus: RADAR gedraagt zich meer als SONAR.
Prangende vragen
Beste collega’s van RADAR, ik stel deze journalistieke, prangende vragen bij jullie uitzending, vragen die niet of nauwelijks in de uitzending beantwoord werden:
1. Wat was de argumentatie van de rechter om de IGZ niet in het gelijk te stellen?
2. Waarom is niets gedaan met het opleggen van de rechter tot een rectificatie van de uitlatingen van de IGZ op haar website?
3. Waarom werd de IGZ in de uitzending niet aan het woord gelaten?
4. Waarom verwachten jullie medische bijsluiters bij zelfzorgproducten?
5. Waarom negeren jullie het verschil tussen gebruik door patiënten en consumenten?
Speurwerk
Even wat speurwerk, en je weet dat de rechter vond dat de IGZ in feite teveel producten over een kam schoor, dus kwalificaties oplegde aan producten zonder rekening te houden met afzonderlijke producteigenschappen. De IGZ schoot dus met hagel, en de NPN accepteerde dat niet. Terecht.
Verder zou ik alle footage van de verborgen camera willen zien: momentopnamen zijn namelijk momentopnamen en maar zelden representatief. Journalistiek is de verborgen camera een zeer bewerkelijk en manipulatief medium.
Ik ben ook benieuwd of jullie zo eens wat apothekers- en doktersassistenten hebben gebeld met de vraag hoeveel melatonine je mag gebruiken – en wat daar de antwoorden zijn. Ik weet eigenlijk zeker dat jullie dat niet hebben gedaan – of de antwoorden waren niet spectaculair genoeg. Hoe zouden apothekersassistenten hebben gereageerd? geen idee. Maar een indicatie is deze: op de site www.apotheek.nl (‘aangeboden door uw apotheker’) wordt NIETS gezegd over zogenaamde overdoses.
Wat ik wel toegeef, is dat de antwoorden in de winkels in ieder geval niet consistent waren, en onder die kritiek valt moeilijk uit te komen. Meer actuele kennis van zelfzorg is dus méér dan geboden!
Wat staat er op de website van Radar? “Radar stelt consumentenproblemen aan de kaak, maar probeert bedrijven en instanties ook te bewegen tot een oplossing te komen.” Daarvan zagen we gisteravond een typerend voorbeeld. Waarbij ‘proberen te bewegen’ er zo ongeveer uitziet als wanneer ik iemand met een pistool in de hand ‘probeer te bewegen’ om mij zijn geld te geven. En daar krijg ik als journalist nachtmerries van!
